Χρέος, ελλείμματα και θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης τους
Ίσως είναι από τις λίγες φορές στην ιστορία που τα αίτια της διεθνούς οικονομικής κρίσης, κυρίως κρίση των δυτικών χωρών, είναι τόσο εμφανή και αναμφισβήτητα συνδέονται με την ανθρώπινη πλεονεξία, απληστία και αλαζονεία.
Στο δυτικό, διεθνές, περιβάλλον η ζημιά προήλθε κυρίως από επενδυτικά λάθη και κακές επιλογές των τραπεζών που προέκυψαν από ένα συναίσθημα κατακυρίευσης των πάντων.
Αλλά και στο δημόσιο τομέα η τάση να δαπανούν περισσότερο έτεινε να κυριεύει όλα τα δυτικά κράτη και να παραμερίζει μέρος της εγχώριας παραγωγής προς όφελος των ανερχόμενων οικονομιών της Ασίας και Λατινικής Αμερικής.
Η χώρα μας δεν θα έμενε πίσω μπροστά στη μόδα της υπερκατανάλωσης με ξένα λεφτά. Με τη διαφορά ότι την ζημιά σε εμάς την έκανε το Δημόσιο και όχι οι τράπεζες. Πρωτεύσαμε, όπως δείχνουν τα δεδομένα στο συνολικό χρέος και στην μείωση της εγχώριας παραγωγής.
Μετά την αρχική ευδαιμονία άρχισε σε όλα τα δυτικά έθνη να φθάνει, σταδιακά, ο λογαριασμός που η οικονομία όλα τα περασμένα χρόνια κατέγραφε. Οι πρώτοι λογαριασμοί αφορούσαν στην αύξηση της ανεργίας.
Οι άνθρωποι έπρεπε να πληρώσουν το τίμημα του υψηλού μισθού όσων παρέμεναν στην παραγωγή με την εκτόπιση των πιο αδύναμων παραγωγικών κλάδων και την ανεργία που αυτό συνεπάγετο. Κανένας λόγος για προσαρμογή μισθών και τιμών στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον, ήταν κάτι σαν απαγορευτικό. Η κοινωνία ανεχόταν την υψηλή ανεργία (χωρίς αιδώ;) αρκεί να διατηρούν οι "τυχεροί" τις υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Μετά ήρθαν οι λογαριασμοί των τόκων, λόγω του υψηλού δανεισμού.
Και τέλος όταν οι πληρωμές άρχισαν να καθυστερούν προστέθηκε και ο χειρότερος παράγων για την οικονομία, η αρνητική ψυχολογία.
Κάτω από το έντονα αρνητικό κλίμα για το τι συμβαίνει και ιδιαίτερα το τι προοπτικές κρύβει, οι αποταμιευτές, μέσω των αγορών έδειξαν τις κακές διαθέσεις τους κυρίως όσον αφορά στις προτιμήσεις των στα κυβερνητικά χρεόγραφα των δυτικών χωρών.
Το καθοδικό σπιράλ είχε ξεκινήσει.
Πως θα σταματήσει;
Κατά την γνώμη μου, η μόνη λύση που μπορεί να έχει άμεσα θετικά αποτελέσματα είναι η νομισματικοποίηση μέρους του χρέους σε κάθε χώρα χωριστά που είναι αδύνατον να εξυπηρετηθεί και η ταυτόχρονη εφαρμογή προγραμμάτων για δημοσιονομική εξυγίανση αλλά και μετεκπαίδευση των ανέργων και όσων η εργασία θα αλλάξει. Είναι περιττό να γραφτεί στο σημερινό κόσμο των ραγδαίων εξελίξεων και καινοτομιών δεν χωρούν κλειστά επαγγέλματα και ολιγοπωλιακά οργανωμένες αγορές.Παράλληλα οι χώρες μέλη της ευρωζώνης πρέπει να ομονοήσουν και συμφωνήσουν σε ενιαία οικονομική πολιτική, η οποία θα πραγματοποιείται μέσω κοινού και αποδεκτού μηχανισμού (π.χ. έχει προταθεί κοινό υπουργείο οικονομικών).
Θα χρειασθεί μια μεταβατική περίοδος που πιθανόν να διαρκέσει, ανάλογα με τα διαρθρωτικά προβλήματα και τις ικανότητες κάθε χώρας, από 5 μέχρι και10-12 έτη.
Πιο σημαντικό, όμως από όλα είναι η θεσμοθέτηση των κανόνων χρηστής και αποτελεσματικής χρηματοοικονομικής διαχείρισης τόσο για τις επιχειρήσεις και τον τραπεζικό τομέα όσο ιδιαίτερα για την διαχείριση των δημοσιονομικών μεγεθών.
Ήδη σε αρκετές χώρες, χρηματοοιοκονομικοί κανόνες διαχείρισης, ιδιαίτερα για τα δημοσιονομικά μεγέθη, έχουν ενσωματωθεί στο σύνταγμα τους ως υπέρτατου μέσου νομικής προστασίας του δημόσιου χρήματος.
Η εποπτεία κράτους, επιχειρήσεων και τραπεζών από ανεξάρτητες αρχές στην τήρηση των κανόνων χρηματοοικονομικής διοίκησης και επιβολή ποινών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος για την αποτελεσματική λειτουργία της οικονομίας.
Για παράδειγμα, όπως στην πολεοδομία για την ανέγερση ενός κτίσματος υπάρχουν μηχανικοί κανόνες που εξασφαλίζουν, εκ των προτέρων, την αντοχή και λειτουργία του έτσι και στην διαχείριση της οικονομίας πρέπει να εφαρμόζονται κανόνες και δείκτες χρηματοοικονομικής διαχείρισης και να οριοθετούνται εκ των προτέρων τα σύνορα των διοικητικών αποφάσεων ώστε να εξασφαλίζεται η αντοχή και η απόδοση του οικονομικού συστήματος. Βάσει των κανόνων αυτών θα ασκείται και ο αναγκαίος έλεγχος.
Χωρίς συγκεκριμένα όρια στις οικονομικές αποφάσεις τα αποτελέσματα θα είναι χαοτικά ( π.χ. αύξηση μισθοδοτικής δαπάνης χωρίς υποχρέωση καθορισμού των πηγών κάλυψης της οδηγεί σε ελλείμματα, κατασπατάληση πόρων, σε ανεπανόρθωτο ζημιά για την κοινωνία).
Η συνετή εφαρμογή ενός τέτοιου μακροχρονίου προγράμματος θα αποκαταστήσει την χαμένη ανταγωνιστικότητα, θα επαναφέρει το χαμένο ύψος της παραγωγής στο προηγούμενο και υψηλότερο επίπεδο και τελικά θα οδηγήσει τις χώρες αυτές έξω από την κρίση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου