ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ μια μικρή ΙΣΤΟΡΙΑ (Κλειστές κοινωνίες)

Κλειστές κοινωνίες

Ποια η γνώμη και η στάση μας απέναντι σε αυτό που ο σύγχρονος φιλόσοφος Πόπερ όρισε «κλειστές κοινωνίες»;

Από διάφορα έγκριτα δημοσιεύματα, που περιγράφουν εικόνες από τη σημερινή ζωή εδώ και διεθνώς, Διαβάζω:

1) στο Κολέγιο:

«Μετανάστευσε, τον περασμένο Σεπτέμβριο, από την Ιρλανδία στις ΗΠΑ.

Στα δεκαπέντε της υποχρεωνόταν να προσαρμοστεί σε κουλτούρα που «σε καθορίζει η μάρκα της μπλούζας». Στην «ήσυχη κοινωνία» του Σάουθ Χάντλεϊ, δυο ώρες από τη Βοστώνη, στο εμπνεόμενο από πουριτανικές αξίες Αγγλων αποικιοκρατών ιστορικό κολέγιο θηλέων του 17ου αιώνα, Μάουντ Χόλιοουκ, η Φοίβη Πρινς (ούτε Τενεσί Ουίλιαμς να διάβαζες...), εξαιτίας σχέσης της με αγόρι, έγινε θύμα bullying (σχολικός εκφοβισμός: προκλήσεις, ύβρεις, απειλές, μέχρι σωματική βία) από συμμαθήτριές της που «ένιωθαν άτρωτες». Κολέγιο -αλλά και γονείς...- γνώριζαν τι συμβαίνει, όμως «κανείς δεν τις τιμώρησε». Η 15χρονη Φοίβη αντέδρασε όσο μπόρεσε... στο τέλος υπέκυψε: Κρεμάστηκε στην ντουλάπα του σπιτιού της. Τώρα («ΝΕΑ» 10/4) επτά κορίτσια και δύο αγόρια περιμένουν να δικαστούν ως υπαίτιοι. Τα δικαστήρια δεν δικάζουν κοινωνίες.»

(http://solidaritymit.blogspot.com/2010/04/blog-post_4768.html)

2) στα κλειστά επαγγέλματα:

«Μια βασική αρχή της ελληνικής κοινωνίας είναι η άρνηση της απέναντι σε κάθε τι το καινούργιο και το καινοτόμο. Η πλειοψηφία των πολιτών φοβούνται να προτείνουν νέες ιδέες ή να τις εφαρμόσουν μήπως και χαλάσει η καθημερινή τους ισορροπία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ζουν σε μια πραγματικότητα γεμάτη υποσχέσεις για το μέλλον και λιγότερες για το παρόν, τα “θα” περισσεύουν. Συνολικά θέλουν να ακούν «ότι όλα θα πάνε καλά» ,βέβαια χωρίς την δική τους συμμετοχή ,αρκεί να μην χρειαστεί να αλλάξει τίποτα στην καθημερινότητά τους.

Η Ελληνική μας κοινωνία δεν μοιάζει με τον έφηβο έτοιμο για το πρώτο του βήμα αλλά τον ηλικιωμένο απόμαχο, που προσέχει το κάθε νέο βήμα που κάνει.

Θεωρώ ότι μια από τις βασικές αιτίες , είναι το φεουδαρχικό μοντέλο της χώρας μέσω του οποίου κάθε τι το νέο και διαφορετικό ισοπεδώνεται.

………………………………………………………………………..

Είμαστε μια κοινωνία δομημένη σε κλειστούς και περιχαρακωμένους χώρους που περιλαμβάνουν περισσότερα από ένα επαγγέλματα . Είναι λάθος να μιλάμε για 169 κλειστά επαγγέλματα η σωστή έκφραση πρέπει να είναι κλειστοί χώροι επαγγελμάτων. Βασικό στοιχείο της λειτουργίας των χώρων αυτών , δεν είναι η εξυπηρέτηση των πολιτών αλλά η εξυπηρέτηση των μελών τους. Οι πολίτες αποτελούν το άλλοθι τους ή αυτό που τους δίνει ταυτότητα.

Προβλέπω ότι σήμερα ,ένεκα της κρίσης οι κλειστοί αυτοί χώροι θα αρχίσουν να διαλύονται επειδή χάνουν τις πηγές τροφοδοσίας τους και με αυτό τον τρόπο θα απελευθερωθεί η ελληνική μας κοινωνία. Θα αναζητηθούν άτομα αποτελεσματικά με γνώσεις ιδέες και αρχές που θα καλεστούν να εργαστούν για την χώρα. Η χώρα μας θα περάσει μια μετάλλαξη ,δύσκολη για τους περισσότερους από εμάς, από την οποία ,όταν ολοκληρωθεί, θα προκύψει μια άλλη Ελλάδα.

(http://www.alternative-localnet.com/2011/01/blog-post.html)

3) στην λογοτεχνία:

«Ο έρωτας είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα του μυθιστορήματος. Γιατί άραγε αυτός ο έρωτας παραμένει ανεκπλήρωτος για όλους ανεξαιρέτως τους ήρωές σας;   Επειδή οι μικρές και κλειστές κοινωνίες παράγουν ηττημένους ανθρώπους. Υπάρχει ένας μικρός πυρήνας που σε καθοδηγεί, ένας περίγυρος που σε κρυφοκοιτάζει και στον οποίο είσαι αναγκασμένος να λογοδοτήσεις για τις πράξεις σου. Είσαι αναγκασμένος να σκέφτεσαι συνέχεια «τι θα πει ο κόσμος. Ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με τον έρωτα, αν αυτός δεν εγκρίνεται από τον περίγυρο, είναι καταδικασμένος, κι αυτή την κατάσταση βιώνουν οι ήρωες του βιβλίου. Ας έχει βέβαια υπόψη του ο αναγνώστης ότι το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται σε μια παλιότερη εποχή, όπου τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Τότε ένας «ανάρμοστος» έρωτας μπορούσε να οδηγήσει μια γυναίκα να κλειστεί σε μοναστήρι.»

(Ειρήνη Νικολάκη-Καλαμάρη, http://www.athensvoice.gr/the-paper/article/267/«οι-κλειστές-κοινωνίες-παράγουν-ηττημένους»)

4) στους μετανάστες:

«Πώς να ξεχωρίσω ένα παιδί μεταναστών που γεννήθηκε εδώ, όταν ο κάθε ένας που απολαμβάνει της ελληνικής παιδείας είναι Έλληνας; Πώς, λοιπόν, θα κάνω αυτή τη διάκριση; Όταν το παιδί αυτό έχει γεννηθεί και έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα, έχει σπουδάσει στα ελληνικά σχολεία, γιατί πρέπει να τον διακρίνω από τους άλλους;».

«Ζούμε σε μια διαπολιτισμική κοινωνία, όπου οι Εκκλησίες, και στον χώρο της Ευρώπης και εδώ στην πατρίδα μας, πρέπει να συμβάλουν σε αυτή τη διαλεκτική μεταξύ των ανθρώπων και, κυρίως, να διακηρύττουν τον σεβασμό στην ετερότητα. Και ο σεβασμός στην ετερότητα σημαίνει πως αποδέχομαι τον άλλον όπως είναι και όχι όπως εγώ θα ήθελα να είναι, κομμένο και ραμμένο στα δικά μου μέτρα. Τον σέβομαι, έμπρακτα ανταποκρίνομαι σε αυτόν, τον έχω ως έναν ισότιμο και ισόκυρο συνομιλητή μου».

(Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, καθηγητής στη Θεολογική Σχολή   του Πανεπιστημίου της Αθήνας)

5) στην οικογένεια:

Τι σε ώθησε να διηγηθείς τ’ αρνητικά τεκταινόμενα που καίνε τις κλειστές κοινωνίες μας δεκαετίες τώρα;
Η κεντρική ιδέα ήταν ένα κοριτσάκι εγκλωβισμένο, χωρίς φωνή, χωρίς ακροατήριο, έτσι «γεννήθηκε» η Λένα. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το κίνητρό μου ήταν η ιδέα ότι συντηρούνται δομές προβληματικές στις κλειστές κοινωνίες για πολλά χρόνια επί τη βάσει της έξωθεν καλής μαρτυρίας. Οι οικογένειες είναι άγιες για τον περίγυρο, ακόμη κι όταν όλοι γνωρίζουν ότι η εικόνα αυτή παρασάγγας απέχει από την πραγματικότητα. Η φράση «τα εν οίκω μη εν δήμω» συντηρεί θηρία και διαιωνίζει δυσλειτουργίες, εξ ου και η Λένα, όταν αποφασίζει να μιλήσει πια, δε διαχωρίζει το ιδιωτικό πρόσωπο από το δημόσιο προσωπείο, μιλάει ευθαρσώς και με αθυροστομία ενίοτε στους πάντες για τα πάντα.  

(Αθηνά Χατζή : «Ας γίνει διάλογος περί των βασικών δομών των κοινωνιών» http://www.vakxikon.gr/content/view/279/568/lang,el/)

Από τα ανωτέρω να συμπεράνουμε ότι, Αν ζούσαμε σε μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία, θα είχαμε πολύ περισσότερες επιλογές, περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση των δικαιωμάτων μας, στην αναζήτηση και επιλογή επαγγέλματος,  λιγότερες προκαταλήψεις για τους συνανθρώπους μας, αποστροφή στις αυταρχικές συμπεριφορές, περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις και λιγότερη κερδοσκοπία και ίσως οποιαδήποτε εικασία ή συνομωσιολογία να ήταν  περιορισμένη επειδή η πολιτική δεν θα δημιουργούσε συνεχώς στρεβλώσεις;

Όμως ζούμε σε μια εποχή που οι κυβερνήσεις χώνουν τα δάχτυλά τους  παντού.

Ο Πόπερ έγραψε ότι  δεν υπάρχει κάποια οριστική και αμετάβλητη αλήθεια και ότι ο δογματισμός πρέπει να απορρίπτεται. Ο Πόπερ εισήγαγε και καθιέρωσε με το βιβλίο του «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της», τις έννοιες της ανοικτής και κλειστής κοινωνίας. Στην «ανοιχτή»  κοινωνία τα άτομα εκπαιδεύονται στο να είναι υπεύθυνα και δικαιούνται και συχνά είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν προσωπικές αποφάσεις για όλα τα ζητήματα ενώ αντίθετα οι «κλειστές κοινωνίες»  στηρίζονται σε δύο κατηγορίες ανθρώπων, ανασφαλείς και ιδιοτελείς.

Στην χώρα μας, η κοινωνία της, παρά τα εξόχως υψηλά πνευματικά χαρακτηριστικά της, είναι βαθειά τυλιγμένη στο πέπλο  ανασφαλών και ιδιοτελών προσώπων. «Τα μέλη τους αποτελούνται από εκπροσώπους της πολιτικής ηγεσίας ,της διοίκησης ,των ΜΜΕ και των επαγγελματικών κλάδων . Όλοι αυτοί αποτελούν κλειστές συντεχνίες που τελικά δεν κερδίζουν με την παραγωγή  καλύτερων προϊόντων ή υπηρεσιών για τους πολίτες-πελάτες τους, αλλά μέσα από αδιαφανείς και γραφειοκρατικές ,πολλές φορές διαδικασίες , εξασφαλίζοντας προνόμια ή συμβάσεις δημοσίου χαρακτήρα» .

«Ανθίστανται στο όνομα του απλού πολίτη και των δικαιωμάτων του . Σε μια τόσο κρίσιμη καμπή για την χώρα μας αρνούνται να αλλάξουν πρακτικές προτείνοντας λύσεις ιδέες ή σχέδια που θα βοηθήσουν την κοινωνία και τους πολίτες της» και κρατούν με τη στάση τους χιλιάδες έλληνες μακριά από την παραγωγή και την απασχόληση. Προτιμούν να υπάρχουν χιλιάδες άνεργοι και η πολιτεία να στριμώχνει και άλλες χιλιάδες υπεράριθμους μέσα στο δημόσιον τομέα, επιβαρύνοντας τα δημόσια οικονομικά, παρά να ανοίξουν τις πόρτες εισόδου των ελεγχόμενων από αυτούς επαγγελμάτων. Η έννοια της επαγγελματικής και οικονομικής ελευθερίας είναι για δαύτους μόνο στα χαρτιά.

Όμως, αυτές οι κλειστές κοινωνίες συμφερόντων σήμερα που δεν υπάρχει σε αφθονία το Δημόσιο χρήμα χάνουν την ισχύ τους και θέλουμε όλοι να πιστεύουμε ότι διανύουν το τελευταίο τους στάδιο στο κέντρο του πολιτικού γίγνεσθαι της χώρας μας. Οι φωνές τους για επιστροφή μας στα παλιά, στην «καλή» μας την δραχμή και η συνεχώς προβαλλόμενη  αγανάκτηση τους δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά το κύκνειο άσμα τους.